Kortweg TA, is een praktische theorie over gedrag en communicatie. De modellen en begrippen zijn bruikbaar als je jezelf beter wilt begrijpen en effectiever wilt omgaan en communiceren met anderen. Het basismodel zijn de drie gestapelde bollen. Deze staan voor de drie posities van waaruit we kunnen reageren.

De drie egoposities

Iedereen heeft deze drie posities in zich en elk moment van de dag zitten we in één er van. En gedurende de dag wisselen we regelmatig van positie.

5 Soorten gedrag 

De TA gaat er van uit dat we de keuze hebben uit vijf soorten gedrag. En elk gedrag heeft zowel positieve als negatieve kanten. In de interactie met anderen kunnen we altijd kiezen vanuit welke positie we reageren. De keuze bepaalt voor een groot deel het vervolg van de communicatie. Jouw manier van communiceren heeft een bepaald effect op de ander. Maar wat jij doet en zegt triggert ook iets bij je gesprekspartner die vervolgens ook weer reageert vanuit één van de egoposities. Hoe beter je in staat bent patronen in je eigen gedrag te herkennen, hoe effectiever de communicatie.

Onder invloed van persoonlijke ervaringen ontwikkelt iedereen een eigen, persoonlijke communicatie stijl. Het resultaat is wat we anderen laten zien en wat zij ervaren in het contact met ons. Transactionele Analyse helpt bij het bewust worden van communicatie. In het contact met anderen communiceren we vanuit een van de drie egoposities Ouder, Volwassene en Kind. We hebben daarbij de keus uit vijf gedragsopties, met elk nog eens positieve en negatieve kanten. Op basis daarvan is het mogelijk transacties te analyseren en gedrag te observeren. Overigens is het interpreteren daarvan niet zonder risico want je weet nooit wat de ander denkt of voelt.

Een van de bekendste modellen uit de Transactionele Analyse (TA) is de Dramadriehoek. Een driehoek met de punt naar beneden. Loopt een gesprek niet helemaal lekker, dan is de kans groot dat je in de dramadriehoek zit.

De dramadriehoek

Het model laat een herhalend interactiepatronen zien. In die patronen - ook wel een ‘spel’ genoemd - zijn drie rollen te herkennen die van Aanklager, Redder en Slachtoffer.

De rollen

De rollen hebben een vaste, negatieve dynamiek ten opzichte van elkaar.

• Zo biedt de Redder graag veel en vooral ongevraagd hulp. Kom maar, laat mij het maar even doen. Hij neemt de verantwoordelijkheid van een ander over waardoor hij anderen afhankelijk maakt en zich zelf onmisbaar.
• Het Slachtoffer gedraagt zich hulpeloos, reageert het liefst vanuit onmacht. Ze moeten altijd mij hebben. Doet hij dat zielig genoeg dan voelt de Redder zich aangesproken. Roept hij irritatie op, dan wordt de Aanklager uitgedaagd.
• De Aanklager wijst om zijn eigen zwakte te verbergen, anderen graag op hun zwakke plekken. Jij snapt er echt niets van hè? Zij gaan zich schuldig voelen en zelf geeft ‘t hem een gevoel van eigenwaarde.

Deze rollen zijn in het basismodel van de TA te herkennen bij de besproken 5 soorten gedrag. Zo reageert de Redder vanuit de negatief Voedende Ouder, het Slachtoffer vanuit het negatieve deel van ’t Kind en de Aanklager reageert vanuit de negatief Kritische Ouder.

De toeschouwers die zich veilig en buiten schot wanen. Mensen die er zogenaamd niets mee te maken hebben. Maar ondertussen gooien ze wel olie op het vuur met steunende of opjuttende opmerkingen.

Verbergen van echte gevoelens

Bang als we zijn om de eigen kwetsbaarheid te laten zien, communiceren we vanuit een 'niet OK gevoel' over onszelf. Raar maar waar. In plaats van te zeggen wat ons dwars zit of wat we nodig hebben, stappen we - uit zelfbescherming - eerder in de dramadriehoek. Tijdens een coaching ga ik met je onderzoeken welke posities jij gebruikt en ontdek je keuzemogelijkheden hoe je het anders kan doen.